اختلالات صداهای گفتاری

تعریف

در میان فعالیت­ های حرکتی انسان، تولید گفتار پیچیده­ ترین رفتار است و نیازمند مهارت­ های حرکتی ظریف و دوره­ ی زمانی طولانی برای تکامل می­باشد. هر فرد برای دست یابی به هدف استفاده از گفتار، نیازمند بیان صحیح صداهای مختلف زبان خود است و اگر این جنبه از گفتار مختل شود، نمی­تواند با دیگران ارتباط موثر برقرار کند. اختلالات صداهای گفتاری به معنی اختلال در گفتن صداهای زبان است.

شیوع

اختلالات صداهای گفتاری یکی از اختلالات ارتباطی بسیار شایع می­باشد که آسیب­ شناسان گفتار و زبان با آن رو به­ رو هستند و طیفی از اختلالات خفیف همچون یک لیسپ (بین دندانی کردن صدای /س/) تا اختلالات شدید همچون گفتار کاملا نامفهوم را شامل می­شود. این اختلالات اغلب در سنین زیر ۸ سالگی رخ می­دهند، اما ممکن است تا بعد از این سن نیز ادامه پیدا کنند و همچنین در بزرگسالان نیز رخ دهند که اغلب در بزرگسالی با علل جسمی مرتبطند.

طبقه­ بندی

آسیب­ شناسان گفتار و زبان، جمعیت کودکان دارای اختلالات صداهای گفتاری را به دو گروه نسبتا بزرگ تقسیم کرده­ اند:

_ اختلالات با منشا عضوی و ارگانیکی:

این گروه شامل کودکانی است که اختلالشان با یک علت مشخص و واضح ارتباط دارد همچون ناهنجاری­ های دهانی- صورتی، سندروم ­های ژنتیکی، آسیب شنوایی، اختلالات عصبی- حرکتی و آپراکسی گفتار دوران کودکی.

_ اختلالات با منشا ناشناخته:

دومین و بزرگترین گروه کودکان با اختلالات صداهای گفتاری است که اختلالشان علت آشکار و مشخصی ندارد.

در مواجهه با این گروه ممکن است با یکی از این دو اختلال برخورد کنیم:

_ اختلال تولیدی که به اختلالات صداهای گفتاری بر مبنای تولید و تلفظ گفته می­شود. به عبارتی، کودک در الگوی حرکتی تولید یک یا چند صدا مشکل دارد.

_ اختلال واج­ شناختی که به خطاهای صداهای گفتاری بر مبنای اصول و قواعد اطلاق می­گردد. به عبارتی در فراگیری قواعد واج­ شناختی کودک اشکال وجود دارد.

اهمیت درمان

اختلالات صداهای گفتاری بر رشد آگاهی واج ­شناختی تاثیر دارد و از آنجا که مهارت آگاهی واج­ شناختی در خواندن و نوشتن کودکان بسیار تاثیرگذار است، از این رو درمان به موقع اختلالات صداهای گفتاری در سنین پیش از مدرسه حائز اهمیت می­باشد. به عبارتی، کودک در ابتدا حروف الفبا را با تکیه بر صداهای گفتاری یاد می­گیرد، در واقع هر یک از حروف الفبا را در ذهن خود به عنوان نماینده­ی یک صدای گفتاری می­داند. از این رو خطاهای صداهای گفتاری منجر به اختلال در یادگیری دانش الفبایی و مهارت­ های خواندن و نوشتن می­گردد.

منابع

1. Bernthal J. E, Bankson N. W, Flipsen P. Jr. Articulation and phonological disorders. 6th ed. United States of America: Pearson Education; 2009.

2. عباسی، ا: تولید گفتار. انتشارات آسیا، تهران، ۱۳۸۵٫

گردآورنده: سودابه وحیدی