تلفظ نوک زبانی یا لیسپ چیست؟

لیسپ (تلفظ نوک زبانی) یکی از انواع اختلالات گفتار است که در سنین پیش از دبستان بروز می‌یابد. این مشکل، ناتوانی در تلفظ بعضی از حروف سایشی را ایجاد می کند ، “س و ز ” از رایج ترین این حروف ها هستند.

لیسپ اختلالی است که در آن، کودک، آواهای مختلف را نمی‌تواند به‌درستی بگوید و آن‌ها را نوک زبانی ادا می‌کند. مثلا آوا (صدا)ی «س» را مانند «ث» عربی و »ز» را مانند «ذ» عربی ادا می‌کند.

*انواع لیسپ*
لیسپ را می توان به انواع زیر تقسیم کرد:

جانبی: به دلیل جریان هوا در اطراف زبان، یک لیسپ با صدای مرطوب تولید می شود. زمانی که در هنگام ادای آوا، کناره‌ی زبان به سقف دهان بچسبد؛ در این حالت ممکن است آوای «س»، شبیه «ش» و آوای «ز» نیز شدید و با زحمت و شبیه به صدای «ژ» ادا شود.

بین دندانی یا قدامی: باعث ایجاد مشکل در ایجاد صدای “س” و “ز” می شود که به دلیل قرار دادن زبان بین فضای موجود در دندانهای جلویی بالا و پایین اتفاق می افتد و در کودکان خردسال که دو دندان جلویی خود را از دست داده اند شایع است. در این حالت زبان از بین دو دندان باقی مانده، که به دلیل خالی بودن میان‌شان از هم فاصله دارند، خارج می‌شود و آوای «س» و «ز» به‌درستی ادا نمی‌شود.

دندانی: از فشار زبان به دندانهای بالای جلو ناشی می دهد. شبیه به لیسپ قدامی است، با این تفاوت که به جای این‌که زبان از بین دندان‌ها خارج شود، در هنگام ادای آواها، به پشت دندان‌ها فشار می‌آورد

کامی: این نوع نیز باعث مشکل در ایجاد صدای “س” می شود اما در اثر برخورد زبان با سقف دهان ایجاد می شود. زمانی که هنگام ادای آواها، قسمت میانی زبان به نرمکام می‌چسبد و آوای «س» مانند «ش» و آوای «ز» مانند «ژ» ادا می‌شود.

لیسپ تند: باعث ایجاد صدای سوت مانند با فرکانس بالا ناشی از عبور جریان هوا از بین فضای کوچک بین زبان و سختکام می شود.

لیسپ بینی: زمانی اتفاق می افتد که بخشی یا کل جریان هوا از داخل حفره بینی هدایت شود.

*کدام لسیپ با رشد کودک از بین میرود؟*
انواعی از لیسپ در مسیر رشد کلامی کودک بوده و طبیعی است و با افزایش سن از بین میرود. مثلا از میان این موارد، لیسپ قدامی عموما یک اتفاق طبیعی است و با رشد دندان‌های دائمی کودک از بین می‌رود.
لیسپهای کامی و جانبی جز پیشرفت های طبیعی گفتار نمی باشند و به مرور به خودی خودی برطرف نمی‌شوند.
اما اگر کودک شما در سنین خردسالی هر نوع از انواع لیسپ را دارد، باید از یک آسیب شناس گفتار زبان (SLP)، کمک بگیرید. چرا که این اختلال گفتاری میتواند تا سنین بزرگسالی با کودک شما بماند و ارتباط او با سایرین را تحت تاثیر قرار دهد.

*علل ایجاد لیسپ*
نتایج تحقیقات نشان داده‌اند که علل ایجاد لیسپ عموما عملکردی و کمتر ساختاری هستند: به این معنا که بیشتر لیسپ‌ها ناشی از اشتباه قرار دادن زبان در داخل دهان است تا اینکه ناشی از آسیب یا مشکلات ساختاری و مادرزادی در دهان باشد. مهمترین علت ایجاد لیسپ، فشار زبان است که در آن زبان از دندان های قدامی جلوتر می آید یا به آن فشار وارد میکند. Ankyloglossia یا مشکل در بند زیر زبان نیز می‌تواند عامل ایجاد لیسپ در کودکان باشد. دندان های جلویی بیرون زده ( به اصطلاح دندان خرگوشی) و یا عقب رفته (فک پایین جلوتر از فک بالا باشد) نیز میتواند باعث لیسپ شود. لبیسپ‌های موقتی می‌تواند ناشی از اقدامات دندان‌پزشکی مانند قرار دادن دندان مصنوعی یا نگهدارنده باشد.