خطاهای تلفظی کودکمان را جدی بگیریم!!!

خطاهای تلفظی کودکان، بایستی به صورت دقیق توسط متخصص مربوطه یعنی آسیب شناس گفتار و زبان مورد ارزیابی قرار گیرد. در صورتی که متخصص تشخیص دهد که اختلال تلفظی کودک ریشه­ در رشد ناکامل مهارت­ های زبانی، به ویژه مهارت های واجی و آگاهی واجی وی دارد، مداخلات لازم را انجام خواهد داد. در صورت عدم پیگیری و درمان در سنین طلائی رشد زبان یعنی حداکثر تا ۵ سالگی، منجر به بروز مشکل در برقراری ارتباط و همچنین مشکلاتی در مهارت های خواندن و نوشتن در مدرسه خواهد شد که در این مطلب به بررسی این امر می­پردازیم.

آگاهی واجی چیست و چه مراحل رشدی دارد؟

تحقیقات بر روی کودکان دارای توانایی خواندن طبیعی و آن­هایی که مشکلات خواندن دارند (نارساخوانی) نشان داده است که مهارت­ های پردازش واجی آن­ها، یک پیشگوی قوی در مورد توانایی های خواندن آن­ها در آینده است. عمده­ی مطالعات نشان می­دهد، توانایی­های واجی به آگاهی واجی و ظرفیت دستکاری در تقطیع صداهای گفتاری کلمات، را شامل می­شود.

تعدادی تکلیف وجود دارد که برای ارزیابی آگاهی واجی به کار می­روند، این تکالیف عبارتند از:

• کشف و ایجاد حساسیت نسبت به قافیه.

مثال، کدام کلمه قافیه ­ی متفاوت دارد؟  درد، سرد، راز

• ترکیب واج­ ها یا هجاها در کلمات

مثال، ترکیب “ب-آ-د”برای ساخت کلمه باد

• تقطیع کردن هجاها یا واج­ های سازنده یک کلمه با شمارش یا شناسایی هجاها یا واج­ های سازنده آن

مثال، سه بار ضربه بزنید و واج­های جداگانه­ی کلمه­ی “دست” را نشان دهید.

• دستکاری واج ­ها در کلمات

مثال، حذف کردن، اضافه کردن، جانشین کردن یا جایگزینی واج­ها در قالب کلمات برای مثال دوست”” بدون ت، می­شود”دوس”

تکالیف آگاهی واجی از نظر میزان سختی متنوع ­اند. کودکان ۳ الی ۴ ساله می توانند در تکالیف ترکیب و تقطیع هجاها و بعضی جنبه­ های قافیه مهارت نشان دهند (برای مثال شناسایی اشعار کودکانه).

سایر مهارت­ها مثل حذف واج­ های سازنده کلمات، تا مدت­ها بعد از رشد شکل نمی­گیرد و معمولا شروع آن در کودکان به رشد نویسه­ ها وابسته است (در ابتدا حروف الفبا وسپس در خواندن کتاب).

ممکن است یک مرحله ­ی میانی در کودکان وجود داشته باشد؛ شامل توانایی تقطیع و ترکیب بخش ­های آغازین (شامل همخوان­ها) و قافیه­ ها (توالی واکه و همخوان پایانی) در قالب کلمات برای مثال در کلمه­ ی “باران” بخش آغازین آن “بار” و قافیه­ ی آن “ان” می­باشد.

شکل یک، روند رشد مهارت آگاهی واجی و ارتباط آن با سن تقویمی و تجربه ی نویسه طی سه سال اول یادگیری خواندن را نشان می­دهد. تحقیقات طولی ، اثبات کرده اند که اندازه­ گیری آگاهی واجی یک عامل  قدرتمند در پیشگویی توانایی خواندن، در کودکان در سال­های آغازین مدرسه است. در حقیقت ثابت شده است که تست­ های آگاهی واجی پیشگویی­ کننده ای مهمی برای مهارت خواندن در سنین ۵ و۶ سالگی محسوب می­شوند.

شکل ۱ . رشد پیشرفته مهارت­ های آگاهی واجی(موتر،۲۰۰۳)

تهیه کننده : مرضیه استادی

برگرفته از کتاب نارساخوانی، گفتار و زبان،استکهاوس و اسنولینگ، ترجمه توکل، سلیمان نژاد، استادی، صمدی نیا، جان نثار طلوع، چاپ اول ۱۳۹۵