گزینه‌های درمانی سرطان حنجره-بخش سوم

درمان به میزان گستردگی سرطان به یافت های مجاور بستگی دارد. روش های زیر برای درمان و پیشگیری از گسترش بافت های سرطانی مورد استفاده قرار می گیرند:

رادیوتراپی

پزشک ممکن است در مراحل اولیه بیماری، از روش پرتودرمانی یا عمل جراحی استفاده نماید. عمل جراحی روش رایجی برای از بین بردن غده می‌باشد. پس ‌از آن رادیوتراپی سعی در کشتن هر گونه سلول‌های سرطانی باقیمانده را دارد. پزشک ممکن است تنها روش رادیوتراپی را برای درمان غده‌های سرطانی کوچک تجویز کند.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی روش دیگری برای درمان سرطان می‌باشد که می‌تواند:
• بعد از انجام عمل جراحی و پرتودرمانی سلول‌های سرطانی باقیمانده را از بین ببرد.
• هنگامی ‌که عمل جراحی برای درمان روش مناسب نیست، انجام شیمی‌درمانی به همراه رادیوتراپی سرطان‌های پیشرفته را درمان می‌کند.
• درمان علائم سرطان‌های پیشرفته که نمی‌توان آن را کاملاً از بین برد.
پزشک ممکن است برای درمان اولیه، انجام روش‌های درمانی غیر جراحی را صلاح بداند. این اتفاق معمولاً زمانی روی می‌دهد که غده آن‌قدر کوچک است که انجام عمل جراحی ضرورت پیدا نمی‌کند. همچنین اگر برای انجام عمل جراحی خیلی دیر شده باشد و عمل جراحی دیگر زیاد مؤثر نیست ممکن است روش‌های بدون جراحی توصیه گردد. هدف هرکدام از این روش‌ها، حفظ کیفیت زندگی است.

عمل جراحی

از عمل جراحی در تشخیص، مرحله‌بندی و درمان سرطان حنجره و علائم خاصی که مرتبط با سرطان هستند، استفاده می‌شود. مناسب بودن فرد برای انجام عمل جراحی به عواملی نظیر، نوع، اندازه، محل، درجه و مرحله رشد تومور و همچنین عوامل مربوط به وضعیت کلی سلامتی مانند سن، تناسب‌اندام و دیگرهمایندی های بیماری بستگی دارد. برای بعضی بیماران عمل جراحی با دیگر درمان‌های سرطان نظیر شیمی‌درمانی و رادیوتراپی ترکیب خواهد شد. این درمان‌ها ممکن است قبل از عمل جراحی (نئوادجوانتی یا درمان کمکی جدید) یا بعد از عمل جراحی (ادجوانتی یا درمان تکمیلی) انجام شوند تا از رشد، انتشار و عود مجدد سرطان پیشگیری شود.

سرطان حنجره و توانبخشی پس از آن

سرطان حنجره یکی از دلایل شایعی است که منجر به برداشتن حنجره فرد مبتلا بطور کامل با ناقص می شود. در صورتی که فرد مبتلا خیلی زود به بیماری خود پی ببرد، به احتمال زیاد خواهد توانست که از جراحی و برداشتن کامل حنجره خود توسط پزشک جلوگیری نماید. در این صورت یا با انجام اقدامات درمانی شامل شیمی درمانی و رادیو تراپی، توده ایجاد شده بطور کامل حذف خواهد شد و یا فقط بخش کوچکی از حنجره برداشته خواهد شد. در صورتی که بیماری پیشرفت نماید، جراح بمنظور جلوگیری از متاستاز و سرایت بیماری به نقاط دیگر بدن، کل حنجره و یا حتی بافت های مجاور را نبز برمی دارد. در غیر اینصورت بافتهای سرطانی ابتدا به بافت های مجاور و سپس به تمام بدن سرایت کرده و باعث مرگ زودهنگام فرد مبتلا خواهد شد.
در صورتی که به هر دلیل توده سرطانی پیشرفت نماید و منجر به برداشتن بخش بزرگ یا کل حنجره گردد، فرد مبتلا قادر نخواهد بود به شیوه طبیعی صدا سازی کزده و صحبت نماید و تنها قادر است بصورت پچ پچ و با صدای بسیار آهسته صداسازی نماید.

یکی از روش های رایج درمان سرطان حنجره، برداشتن حنجره (جزئی یا کامل) است. از آن‌جا که بازتوانی سریع و موثر صدا یکی از محورهای اصلی توانبخشی پس از لارنژکتومی است و در پیشگیری از وقوع عواقب اقتصادی و روانی – اجتماعی بالقوه و در نتیجه افزایش کیفیت زندگی افراد نقش حیاتی دارد در این مطلب سعی شده است پس از آشنایی با روش های مختلف درمان سرطان حنجره، انواع روش‌های توانبخشی صدا (جراحی و غیرجراحی) برای این بیماران شرح داده شوند.
در پایان نیز ملاحظاتی که پس از عمل‌های جراحی باید برای بیمار رعایت گردد آورده شده است.

اقدامات پرستاری بعد از عمل لارنژکتومی

۱- پاک نگهداشتن راه هوایی : برای تخلیه بهتر ترشحات از راه های هوایی در وضعیت نیمه نشسته قرار گیرد .بیمار رابه پهلو چرخیدن در بستر و سرفه و انجام تنفس عمیق تشویق کنید. تشویق بیمار برای خروج هر چه سریعتر از تخت و حرکت بپردازد تادچار عوارضی نظیر اتلکتازی و پنو مونی نشود . پرستار استوما را روزانه با محلول سالین و سایر محلول های تجویز شده تمیز می کند . پس از انجام سرفه به وسیله بیمار باید توجه داشت که لوله ی تراکئوستومی باز باشد لذا باید آن را پاک و تمیز کرد.
۲- بهبود استفاده از سایر روشهای بر قراری ارتباط : قلم و کاغذ در اختیار بیمار باشد. اگر نمی تواند بنویسد می توان از کشیدن تصاویر و یا کارتهای تصویری استفاده کرد و یا اینکه در نهایت بیمار را به نو توانی ارجاع داد.
۳- بهبود تغذیه کافی : حدود ۱۴-۱۰ روز بعد از عمل غذا رسانی بیمار به وسیله NGT یا TPN است. بیمار نخستین بار شروع به خوردن موادغذایی می کند ابتدا از مایعات استفاده کند. خود داری از خوردن غذاهای شیرین
۴- کنترل عوارض احتمالی بعد از عمل :
– دیسترس تنفسی : پرستار علایم دیسترس تنفسی نظیر هیپو کسی بخصوص بی قراری – تحریک پذیری – گیجی – تا کی پنه – استفاده از عضلات کمک تنفسی و کاهش اشباع اکسیزن را بررسی کند در صورت انسداد راه هوایی بلا فاصله ساکشن صورت و بیمار سرفه و تنفس عمیق را انجام دهد
– خونریزی : خونریزی می تواند از نواحی مختلف مثل محل جراحی – محل درن یا تراشه باشد علایم حیاتی بیمار و هر نوع تغیر وضعیت باید بررسی و ثبت شود بخصوص تاکی کاردی – هیپو تانسیون -تنفس عمیق و سریع – پوست سرد و مرطوب و رنگ پریده .
– عفونت : علایم زود رس : افزایش درجه حرارت و نبض – تغییر نوع ترشحات زخم و قرمزی و حساسیت نبض سایر علایم :خروج ترشحات چرکی – بد بو وافزایش میزان ترشحات از لوله تراکئوستومی
– مراقبت از تراکئو ستومی و استوما : نحوه ساکشن کردن – مراقبتهای فوری تراکئوستومی -مرطوب نگهداشتن هوای اطاق
– بهداشت و رعایت نکات ایمنی : حین دوش گرفتن رعایت کند آب داخل تراکئو ستومی نشود مراقب باشد اسپری وپودر و امثال آن وارد محل تراکئوستومی نشود ورزشی که باعث خستگی میشود مناسب نیست چون وقتی خسته است حرف زدن برایش مشکل تر میشود. مراقبت از دهان و شستشو با آب گرم یا دهانشویه

روش های صحبت کردن پس از توتال لارنژکتومی

نظرات بصورت کلی
— سه روش کلی برای بازگشت صوت بعد از لارنژکتومی توتال وجود دارد که زیاد مورد استفاده قرار می گیرد انتخاب مناسب و موفقیت در زمینه تلاش های توانبیخشی بستگی به عوامل آناتومیکی و بیمار دارد
— گفتار مروی: این عمل باعث مرتعش شدن دیواره های حلق شده و منجر به تولید صوت می شود سپس این صدا به کمک اجزائ ادا کننده موجود در حفره دهان به منظور تولید کلام شکل می گیرند کاربرد فلپ های حجیم بافت های سفت و قطعه فاز نگوازوفاژیال کشیده و محکم تولید صوت در مری را با مشکل مواجه می کند میزان موفقیت در بیمارانی که سعی در استفاده تکلم مروی دارند در حدود ¼ می باشد.
— حنجره مصنوعی: نوع دیگری از تکلم بدون حنجره است. وقتی که حنجره الکتریکی در درون بافت های نرم یا در داخل دهان قرار داده می شود. این دستگاه باعث ایجاد صدای ارتعاشی در مجاری صوتی می شود سپس این صدا بصورت گفتار قابل فهم ادا می شود صدایی که تولید می شود خواص مکانیکی و مونوتون داشته و بطور کلی از صدای تولید شده توسط مری یا فیستول نایی مروی کیفیت پایین تری دارد با این حال این شیوه آسان ترین تکنیک برای توانبخشی صوتی بعد از لارنژکتومی به حساب می آید
— شیوه سوم تکلم بدون حنجره به وسیله ایجاد یک فیستول نای مروی می باشد .سپس یک دریچه یک طرفه در مسیر فیستول به عنوان استنت قرار داده می شود هنگامی که تراکئو ما مسدود می شود این دریچه اجازه عبور هوا از نای به درون مری نای را می دهد ممانعت بعمل می ـورد جریان هوا از طیق دریچه یک طرفه باعث مرتعش شدن مخاط قطعه فارنگوازوفاژیال شده و در نتیجه منجر به تولید صدایی می شود که ادا می گردد. فیستول نای – مروی را می توان بطور اولیه به هنگام لارنژکتومی توتال یا بطور ثانوی بعد از بهبود تراکئوستوما و تکمیل پرتو درمانی جایگذاری کرد تکلم موفق در حدود۷۰تا ۹۵ درصد از موارد روی می دهد .عوارض عمده ندرتا دیده می شود.

گرد آورنده: دکتر بیژن شفیعی