مراحل رشد گفتار و زبان

این قسمت: ایجاد اولین واژه

       کودکان قبل از ۱۸ ماهگی، نخستین واژه های عادی زبان را به کار می‌برند و آمادگی‌های لازم برای فراگیری و به‌کارگیری واژه های زبان را پیدا می‌کنند. معمولا به اولین واژه‌ای که کودک فرا می‌گیرد و به کار می‌برد واژه نخست گفته می‌شود اما تشخیص آن تنها به کوشش و توانایی والدین و یا مراقبین کودک مربوط می‌شود. در جدول زیر روند تکامل گفتار و زبان تا یک سالگی و رسیدن به بیان اولین واژه، به تفکیک هر ماه، مشخص شده است

اولین واژه به لحاظ معنایی ممکن است به چندین مفهوم اشاره نماید و به طور پراکنده و گسترده به کار برود. به نظر می‌رسد گفتار تک واژه‌ای کودک به صورت رابطه مستقیم صوت و معنی است و در مقایسه با افراد بزرگسال به معنی بسیار ساده و ابتدایی؛ یامحدودتر اشاره می‌کند و مصداق آن نیز بی‌ثبات است .

همچنین لوریا در کتاب زبان وشناخت بیان می‌کند که ابتدا کلمات به عمل وابسته هستند و با اعمال کودک سخت در هم تنیده هستند. وقتی کودک با اسبش بازی می‌کند و می‌گوید((هه)) این بیان بسته به موقعیت و شرایط می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد.(ممکن است بسته به آهنگ و حرکت کودک معنی(( اسب )) ؛((دورشکه))؛(( بشین ))و یا ((برویم))را بدهد. بنا براین به اعتقاد وی، واژگان اولیه کودک متوجه یک شیء یا حالت و در عین حال جدایی ناپذیر از عمل کودک است که در مراحل بعدی به تدریج از عمل جدا می‌شود و خصلتی مستقل برای خود پیدا می‌کند.

مشکوهالدینی(  ۱۳۸۰) به نقل از هلیدی[۱] اظهار می‌کند که کودک ، گفتار تک واژه‌ای خود را با نقش‌های متفاوتی به کار می‌برد، از جمله نقش‌های ذیل:

الف)نقشِ نام گذاری:

هنگامی که کودک با گفتار خود به چیزی اشاره می‌کند.

ب)نقش ابزاری:

هنگامی که کودک با گفتار خود می‌خواهد چیزی را به دست آورد یا به بیان دیگر بخواهد که فرد حاضر در کنار او به او چیزی بدهد.

پ) نقش مهار رفتار دیگران:

هنگامی که کودک با گفتار خود می‌خواهد مادر یا پدر یا فرد حاضر در کنار او برایش کار خاصی انجام بدهد یا به بیان دیگر فرد حاضر درکنار خود را به انجام دادن کاری وادار کند.

ت)نقش برقراری گفتگو و ارتباط زبانی:

هنگامی که کودک می‌خواهد با گفتار خود توجه فرد حاضر در کنار خود را به چیزی جلب کند.

همچنین نقش‌های دیگری نیز به تدریج در گفتار کودک ظاهر می‌شود از جمله؛

ث)نقش ابراز خود:

هنگامی که کودک به وسیله گفتار، آگاهی از خود را بیان می‌کند.

ج)نقش اطلاع دهی:

هنگامی که کودک به وسیله گفتار به عنوان ابزار اطلاع رسانی، آگاهی خود را به فرد حاضر در کنار خود منتقل می‌کند .

نقش یاد شده نسبت به نقش‌های یاد شده پیشین تا حدودی پیچیده‌تر است و برای آن لازم است که کودک مفاهیم زبانی کم وبیش گسترده‌تری را در اختیار داشته باشد و به همین سبب معمولا از حدود سن نزدیک به دو سالگی در گفتار کودک ظاهرمی‌شود.

 چ) نقش تخیلی:

هنگامی که کودک به وسیله گفتار محیط خیالی خاص خود را خلق  می‌کند و سپس به تدریج در سال‌های پس از بلوغ به صورت آفرینش قطعات ادبی و سرانجام نزد برخی افراد به شکل سراییدن شعر و پدید آوردن نوشته‌های تخیلی گسترش می‌یابد.

منبع:

• پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بهزیستی و توانبخشی، نیره مهدی پور، شهریور۱۳۹۲
• Language and Literacy for every years, Sally Neaum, انتشارات سیج، ۲۰۱۲

۲Halliday