اختلالات یادگیری

از سال ۱۹۵۰ به بعد توجه معلمان، روان شناسان و پزشکان به گروه خاصی از کودکان و آموزش آنها معطوف گشت، که از نطر جسمی و ذهنی دارای هیچ عارضه مشخصی نیستند، ولی دچار نارسایی های ویژه یادگیری و گاهی اوقات نابهنجاری های رفتاری می باشند؛ و درمان آنها نیز با روش‌های متداول امکان پذیر نیست.(۱)

اکنون لقب ناتوانی یادگیری خاص را برای این کودکان که با وجود هوش بهنجار در یک یا چند زمینه مختلف مانند خواندن روان و صحیح، بیان نوشتاری و هجی کردن، استدلالات ریاضی و محاسبات عددی ،نسبت به همسالان خود ضعف دارند، بکار میبرند(۱, ۲)

این اختلالات مداوم بوده با مشکلاتی چون عدم دسترسی به امکانات آموزشی یا اختلالات حسی و ذهنی توجیه نمیشوند. این کودکان تنها زمانی که به مدرسه میروند و با تکالیف مدرسه ای روبرو میشوند، مشکلات جدی و معناداری از خود نشان میدهند.(۲, ۳)

تعریف اختلالات یادگیری خاص:

تعاریف متعددی در ارتباط با اختلالات یادگیری وجود دارد که به جدیدترین تعریف ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM5) اشاره می‌شود:

در دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص،مهارت‌های تحصیلی در آزمون‌های خواندن، نوشتن و ریاضیات بسیار کمتر از نمرات متوسط است. ضمنا اختلالات رشدی، نرولوژیکال، حسی(بینایی و شنوایی) و حرکتی توجیه بهتری برای افت مهارت‌های تحصیلی این افراد نیست.این اختلالات به طرز قابل توجهی در پیشرفت تحصیلی،  عملکرد شغلی و فعالیت‌های روزمره مبتلایان تداخل ایجاد کرده اند.(۲)

شیوع اختلالات یادگیری خاص:

برای  شیوع اختلال یادگیری خاص آمارهای متعددی ذکر شده است.برخی علت این اختلاف نظر را در دست نبودن یک تعریف واحد از اختلال یادگیری خاص(۴) یا تفاوت در استفاده از ابزارها ، انتخاب نمونه و شیوه های مطالعه دانسته اند.  گاهی فقدان گروه کنترل نیز از علل این اختلافات شمرده شده است.(۵) علاوه براین، تفاوت در معیارهای تشخیصی نیز سهم بسزایی در اختلاف آمارها دارد.(۶-۸)

NHIS در سال ۲۰۰۳ شیوع کلی اختلال یادگیری خاص را حدود ۸درصد اعلام کرد.(۹)

DSM5  و مطالعات متعدد دیگر بطور کلی میزان شیوع اختلالات یادگیری خاص در میان دانش آموزان زبان ها و فرهنگ های گوناگون را ۵تا۱۵درصد برآورد کرده اند.(۴،۲) این آمار در میان بزرگسالان نامعلوم است واحتمالا درحدود ۴% است.(۲)

مطالعاتی در ایالات متحده آمریکا شیوع ۱۰ درصدی این اختلال را در میان دانش آموزان آمریکایی نشان داده اند(۱۰و۱۱) در ارتباط با شیوع اختلال یادگیری ویژه در ایران میزان شیوع این اختلال ۹٫۷% جمعیت گزارش شده است (۴).

سبب‌شناسی اختلالات یادگیری خاص:

علت شناسی یکی از مهمترین مسائلی است که حوزه ناتوانی های یادگیری را به چالش کشیده است.اگر چه در بروز ناتوانی‌های یادگیری عوامل مختلفی دخالت دارند و تعیین یک علت اساسی در حال حاضر مشکل است اما کشف علل مهم است زیرا در امر پیشگیری کمک کننده خواهد بود و ضمنا، تنها با کشف ریشه زیستی اختلال است که می توان توصیفی عینی از ماهیت اختلال ارائه کرد(۱۲).

از ابتدا تصور می شد که ناتوانی های یادگیری ریشه عصب شناختی دارد. البته کارهای  قبل ازدهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بیشتر بر پایه حدس و گمان بود و بسیاری از عصب شناسان در اعتبار چنین ایده‌هایی تردید داشتند. پس از دهه ۱۹۹۰ بود که محققان با روش‌های نوینی چون بررسی‌های کالبد شکافی و تصویربرداری‌های عصبی، به مطالعه‌ی کارکرد و ساختار مغز پرداختند. نتیجه این مطالعات این نظریه که اختلالات یادگیری خاص حاصل از ناهنجاری ساختاری یا عملکردی مغز است، را مورد حمایت قرار داد؛ به طوری که امروزه اکثر متخصصان آن را پذیرفته‌اند(۱۲).

عوامل گوناگونی در بدکارکردی مغز افراد دخالت دارند. این عوامل عبارت اند از: عوامل ارثی، عوامل ناهنجاری زا(تراتوژنتیک)، عوامل پزشکی و عوامل محیطی(۱۲).

تقسیم بندی اختلالات یادگیری خاص

اختلالات یادگیری خاص با اسپسیفایرهای نقص در خواندن٬ نوشتن و ریاضیات معرفی میگردد.

به همراه نقص در خواندن :صحیح خواندن کلمات، سرعت و سیالی خواندن، درک مطلب

به همراه نقص در نوشتن :صحیح نوشتن کلمات، گرامر و نقطه گذاری صحیح، وضوح و سازمان بندی انشا

به همراه نقص در ریاضی:درک اعداد، به یادسپردن و به یادآورن مواد ریاضی حفظی (مثلا جدول ضرب)، محاسبات ریاضی صحیح یا سریع ، استدلال ریاضی صحیح

منابع:

۱)نراقی س . اختلالات یادگیری، تاریخچه ،تعریف، گروهبندی، مراحل تشخیص، روش های آموزش و نمونه های بالینی. تهران: امیرکبیر; ۱۳۸۸٫

۲) association Ap. Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 5th,DSM5. تهران: ارجمند; ۱۳۹۳٫

۳)شجره ج. روی آورد شناختی تشخیص و درمان اشکالات یادگیری کودکان. اصفهان خوشنواز; ۱۳۸۰٫

۴)نراقی س. شیوع و تنوع ناتوانی های ویژه یادگیری در دانش آموزان دوره ابتدایی شیراز. فصلنامه روانشناسی تربیتی ۲۱-۴۳٫

۵) Priti Arun BSC, Rachna Bhargava, Archna Sharma, Jaspreet Kaur. Prevalence of specific developmental disorder of scholastic skill in school students in Chandigarh, India. Indian J Med Res. 2013:89-98.

۶) GR L. Learning disabilities. Future Child. 1996;6:54–۷۶٫

۷) Demonet JF TM CY. Developmental dyslexia. Lancet. 2004;363(14):51-60.

۸) S. R. Two decades of research on learning disabilities in 2. India. Dyslexia. 200;6: 268-83.

۹) S. R. Two decades of research on learning disabilities in 2. India. Dyslexia. 200;6: 268-83.

۱۰)Maja Altarac M P, Ekta Saroha, MA Lifetime Prevalence of Learning Disability Among US Children. 2007;119:s77-s84.

۱۱)altarac M SE. Lifetime prevalence of learning  Disability among US children. Pediatrics. 2007;119 (Suppl 1):S77-S83.

۱۲) توکل س  و همکاران. نارساخوانی؛گفتار و زبان. اصفهان:بهتاپژوهش; ۱۳۹۴.

گرد آورنده: پریناز توکل