درمان اختلالات اضطرابی کودکان

اختلالات اضطرابی از جمله اختلالات شایع کودکان هستند و میتوانند زمینه ساز بسـیاری از اخـتلالات دیگـر باشند. این اختلال اغلب باعملکرد مؤثر فرد درحـوزه هـای دیگر تداخل دارد . شیوع این اخـتلال در کودکـان از ۱۴ تا ۱۹ درصد میباشـد و اغلـب بـا اخـتلالات دیگـر نظیـر افسردگی و یـا اخـتلالات رفتـاری مهـار گسـیخته تظـاهر مـی یابـد . کودکـان بـا اخـتلالات اضـطرابی همچنـین در معرض خطر بالای استفاده ازمواد، خودکشی و اختلالات روانپزشــکی در دوران نوجــوانی و بزرگســالی هســتند . بنـابراین شناسـایی علـل و مداخلـه بـر علائـم اضـطراب و بررســی دیــدگاههــای مختلــف در ایــن زمینــه و مهمتــرین درمانهای رایج آورده شده است (متین،۱۳۸۸) .

درمان اختلالات اضطرابی

تحلیل جملات ناتمام

برای درک کودکان و یافتن مشکلات و ناراحتیهـای آنان از کودکان خواسـته مـی شـود جملاتـی را دربـاره ی علائق، نفرتها، خانواده، دوسـتان، هـدف هـا، آرزوهـا و چیزهایی که غمگین یـا شادشـان مـی کنـد، کامـل کننـد . این شیوه به ویژه میتواند به مشـاوران کمـک کنـد تـا بـا کودکان آشنا شـوند و رابطـه ی دوسـتانه تـری بـا درمـان جویــانی کــه اضــطراب و تــرس دارنــد یــا مایــل نیســتند صــحبت کننــد برقــرار کننــد. (متین،۱۳۸۸)

قصه گویی

در فرآیند قصه گویی رویدادهای روزمره زندگی در قالب قصهء با معنایی مطرح می شود که به مراجع کمک می کند درک بهتری از خودش و دیگران بدست آورد. در واقع در جریان یک قصه ممکن است شخصیتهای آن با بحرانی مواجه شوند و درصدد حل آن بر آیند. ارائه این روشها بطور مستقیم به افراد بویژه کودکان همواره آسان نیست ولی می توان از طریق قصه گویی به این هدف دست یافت. قصه ها به کودکان فرصتی می دهند تا خیالبافی هایشان رابیان کرده و موقعیتهای متضاد را بررسی کنند و آنها را قادر می سازد به مسائل و احساسهای مهم بپردازند. کودکان از راه تغییر و تبدیل قصه ها و حکایتها تشخیص می دهند تا چه اندازه می توانند تغییر کنند و درباره روایتهای خود احساس به دست آورند و مسوولیت قصه های خود را بپذیرند. داستان سرایی ابزاری حساس برای فهم افکارکودکان، شناسایی گرایشهای آنان و کمک به آنها برای درک دقیقتر جهان پیرامون خود است. در واقع قصه ها چارچوبی برای خودپدیدآیی و نیز آموزش و باال بردن خود فهمی وکارایی روابط بین فردی فراهم می آورند.(آجرلو، برقی، علی اکبری،۱۳۹۵)

بازیهای تخیلی

بازیهای تخیلی میتوانند برای کودکان دارای سـنین مختلف بسیار سرگرم کننده باشند و آنان را از احساسات کنونی شان آگاه سازند. کودکـان در یـک بـازی تخیلـی گروهی، حیوانی را انتخاب میکنند که دوست دارند آن حیوان میبودند و همان کارهایی را میکردند که حیـوان مزبور میکند. در ایـن بـازی، کودکـان دو نفـری بـا هـم مینشینند و با هم در این باره بحث و گفتگو میکنند کـه اگر آن حیوان خاص میبودند ، چه احساسی داشـتند . در اوج و مرحله ی نهایی این بازی، آنان مـی تواننـد داسـتانی در اینباره بنویسند که اگر واقعاً آن حیوان میبودنـد چـه احساســی داشــتند . در آخــر تمــرین و بــازی، کودکــان آگاهی واقع بینانه تری از چگونگی احساس خویش پیـدا میکنند و بهتر میتوانند دربارهی احساسشـان بـا مشـ اور، معلم یا پدر و مادرشان صحبت کنند(متین،۱۳۸۸).

رنگ آمیزی ماندالا

رنگ آمیزی درمانی به روش ماندالا یکی از تکنیک های هنردرمانی می باشد. در این روش از طرح های ماندالا برای رنگ آمیزی استفاده میشود .ماندالا واژهای است سانسکریت به معنی حلقه ی سحرآمیز و حیطه تمثیلی آن شامل همه شکلهای منظم متحدالمرکز، صور شعاعدار یا کروی است که همه حلقه ها یا مربع ها دارای نقطه های مرکزی است . اولین روانشناس بزرگی که متوجه ماندالا و ارزشهای معنوی آن شد، کارل گوستا یونگ بود. رنگ آمیزی درمانی از یک فرآیند سه مرحله ای پیروی میکند. در مرحله ی اول فرد به صورت آزاد و بدون هیچگونه قید و بندی به رنگ آمیزی طرح ها میپردازد و با آنها آشنا میشود. این مرحله که یک حرکت تفریحی و جالب است، واسطه ای برای اکتشاف خود است. در مرحلهی دوم فردی که به رنگ آمیزی ماندالا پرداخته، در حین رنگ آمیزی با خود صحبت میکند. فرد در این مرحله نسبت به محتوای گفتار درونی خودآگاهی پیدا میکند و میتواند دربارهی آن و جنبههای مثبت و منفی این گفتمان ادراک روشنی به دست آورد و با نقد آنها به این سوال پاسخ دهد که آیا من واقعا چنین کسی هستم؟ آیا این افکار به من کمک میکنند؟ آیا میتوانم این گفتارها را تغییر دهم؟ در مرحله ی سوم فرد با استفاده از شناختی که از قبل به دست آورده، تالش میکند با نقد و تحلیل این گفتارها به سوی تغییر گفتارهای درونی منفی و تبدیل آنها به گفتار درونی مثبت حرکت نماید. در سنجش مانداالیی از مراجع درخواست میشود تا یک کارت را از مجموعهای از کارتها با اشکال مانداالی متفاوت )طرحهایی که در اشکال هندسی محصور شده اند) و سپس از یک مجموعه کارتهای رنگی نیز یک رنگ را انتخاب کنند. از مراجع خواسته میشود که مانداالی انتخاب شده را با پاستل روغنی از رنگی که انتخاب کرده است، ترسیم کند. سپس، هرگونه معنی، تجربه یا اطالعات مرتبط با مانداالی ترسیم شده را بیان کند. (روزرخ، امیرفخرایی،۱۳۹۶).

مواجهه تدریجی، پرهیز ، حساسیت زدایی منظم

مواجهه تدریجی در بیماران مضطربی کـه از اجتنـاب بهعنوان یک تکنیک مقابلهای استفاده میکننـد، تکنیـک بسیار مؤثری است. موقعیت های ترسناک به طـور سلسـله مراتبـی تنظـیم مـیشـوند. بـه طـوریکـه بیمـار ابتـدا در موقعیت هایی که کمترین میزان اضطراب را بر میانگیـزد قرار داده میشود و به تدریج بـا موقعیـت هـای تـرس آور مواجهه میشود. بیمار باید تشویق شود تا به تنهـایی یـا بـا یکی از بستگان و یا با درمانگر با این موقعیتهـا روبـه رو شــود. ایــن تکنیــک حساســیت زدایــی مــنظم نــام دارد و کاربرد آن در مورد بیماران دچـار اخـتلال هـراس بسـیار مفید است (متین،۱۳۸۸).

منابع:

آذر متین(۱۳۸۸). درمان اختلالات اضطرابی دوران کودکی. مجله تعلیم و تربیت استثنایی. شماره ۹۳ و ۹۴
مریم آجرلو، زیبا برقی ایرانی، مهناز علی اکبری دهکردی(۱۳۹۵). تاثیر قصه درمانی برکاهش اضطراب و بهبود عادات خواب کودکان مبتال به سرطان تحت شیمی درمانی، فصلنامه روانشنناسی سلامت. شماره ۱۸
زهرا روزرخ، آزیتا امیرفخرایی(۱۳۹۶). اثر بخشی رنگ آمیزی درمانی به روش طرح های مانداال بر اضطراب دانش آموزان دختر دوره دوم مقطع ابتدایی. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی. دوره ۳٫ شماره۳

گرداورنده: بهاره هاتلی